Günümüzde küresel ticaret sistemine ulaşmada en önemli yollardan biri de Serbest Ticaret ve Sanayi Bölgelerinin yaratılmasıdır. Serbest Ticaret ve Sanayi Bölgesi, yabancı yatırımları ülkeye çekmek, teknoloji transferi, ihracat ürünlerinin üretimini yapmak, iş ortamı yaratmak ve dünya pazarlarına açılmak gibi amaçlarla gelişmekte olan veya gelişmiş bir çok ülkenin bu gün başarıyla uygulaya geldiği bir formül olma niteliğini taşımaktadır.
Dünyanın bir çok ülkesinde özellikle de gelişmiş ülkelerde ülke içi kanunların karmaşık oluşu ve milli destek politikaları, milli üretim rekabetinin dış pazarlardaki performansı önünde engel teşkil etmektedir. Serbest Ticaret ve Sanayi Bölgelerinin yaratılması işi yabancı yatırımcıların ilgi alanı haline gelmek ve teknoloji transferi açısından bilhassa günümüz dünyasındaki devlet adamları ve politikacılar tarafından, vazgeçilmez bir yol olarak görülmektedir. bu deneyim özellikle de Asya’nın doğusunda mevcut milli ekonomi üzerinde önemli sonuçlar doğurmuştur. İnsan gücü becerilerinin iyileştirilmesi, ihracat bölgelerinde üretim rekabet gücünün kuvvetlendirilmesi, ana topraklardaki mevcut imkan ve kabiliyetlerden daha fazla yararlanılması ve uluslararası pazarlara tedrici olarak ulaşmak yönündeki eğilimler söz konusu deneyimin işlevsel yönlerindendir.
İran’daki Serbest Ticaret Bölgelerinin idare sistemine ilişkin kanun düzenlendiği yıl (1993-Eylül ayı) İslâmî Şura Meclisi ve Denetim Şurasının onayından geçtikten sonra uygulamaya konulması ve yürürlük tüzüğünün hazırlanması için Bakanlar Kuruluna sunulmuştur. Söz konusu kanun Bakanlar Kurulunda onayladıktan sonra kanundan en iyi şekilde yararlanılması için uygun ortamın yaratılması ve gerekli organizenin yapılması amacıyla başkanlığını İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı’nın yaptığı ve üyelerini
Ekonomi ve Maliye, Ticaret, İçişleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Sanayi ve Madenler ve Metaller, Yol ve Ulaştırma, Petrol, Enerji, İskan ve Şehir Planlaması Bakanları ile Devlet Planlama ve Bütçe Teşkilatı Kurumu Başkanı, Merkez Bankası Genel Başkanı ve Serbest Ticaret ve Sanayi Bölgesi Yüksek Şurası Başkanının oluşturduğu “Serbest Ticaret ve Sanayi Bölgeleri Yüksek Şurası” kurulmuştur.
Bu girişimlerin ardından, Serbest Ticaret ve Sanayi Bölgelerinde faaliyetleri kolaylaştırmak amacıyla diğer bir takım kanun ve yasalar da hazırlanarak kabul edilmiştir. Yatırım Mevzuatı; ithalat, ihracat ve gümrük işleri mevzuatı; serbest ve özel ekonomi bölgelerinde üretilen malların ülkenin sair bölgelerine transferi için özel kolaylıkları konu alan mevzuatlar; Banka ve para işlemleri; milli arazi ve kaynaklardan yararlanmaya yönelik yürürlük yönetme insan gücü işleyişi, sigorta ve sosyal güvenlik mevzuatı, vergi alımları ve uygulanmasına ilişkin tüzük, yabancı uyruklulara vize verilmesine ilişkin yönetmelik, sigorta nakli ve emeklilik maaşı kesintisine ilişkin kanun; firma kayıtları ile endüstriyel ve manevi mal edinmeye ilişkin yasalar; Serbest Ticaret ve Sanayi Bölgelerinde emniyet ve asayişin (emniyet ve asayiş, yabancı uyrukluların giriş ve ikametleri, umumi yerlerin, sınır ve trafik bölgelerinin denetimi) sağlanmasına yönelik yasalar... söz konusu kanun ve mevzuatlardan bazılarıdır.
Serbest Ticaret ve Sanayi Bölgelerine ilişkin yasalar ve yürürlük tüzükleri, yabancı uyrukluların serbest bölgelere giriş ve çıkış şekillerini, yabancı yatırımları çekme ve potansiyel insan gücünden nasıl yararlanılacağını, serbest bölgelerden sermaye ve kârların hangi yollardan çıkarılabileceğini söz konusu bölgelerde geçerli banka ve para işlemlerini ... v.s. konuları kapsamakta olup Serbest Ticaret Bölgelerinde yapılacak ticaret ve üretim yatırımları için kolay şartlar öngörmektedir.
Söz konusu kanunların yürürlüğe girmesiyle bugüne dek Aras, Maku, Anzali,Arvand, Qeşm, Kiş ve Çabahar bölgeleri yatırımcıların faaliyet yapabileceği serbest ticaret ve sanayi bölgeleri olarak kamu oyuna duyurulmuştur.Yukarda anılan bu üç serbest bölgenin yanısıra birinci ve ikinci kalkınma planlarının hükümete verdiği yetki ile mal transiti, mal işleme ve ihracatıyla ilgili diğer bir takım bölgelerin kurulması da onanmıştır; ki, bu bölgelere “Özel Ekonomi Bölgesi” adı verilmektedir. İthalat ve İhracat yasaları kapsamından istisna tutulan bu bölgeler ikinci kalkınma planı kanununun 25. maddesinin d fıkrasında değinilen bölgelerle ilgili yürürlülük tüzüğü hükümlerine göre yönetilmektedir. Serbest Bölgeler ve Ekonomi Özel Bölgelerinden her biri yukarda da açıkladığımız gibi özel olanaklara sahip ve yatırım için cazip ve uygun yerlerdir.